Bitki Soğuğa Dayanıklılık Haritası

Düşük sıcaklık bitkilerin gelişimini etkileyen en önemli çevre faktörlerinden biridir.

Bitkilerin özellikle kış mevsiminde dayanabilecekleri en düşük derece hakkında bilgi sahibi olarak, onları doğru şekilde yetiştirebilirsiniz. Bazı bitkiler serin ortamları severken, bazı bitkilerse ılık ortamları sever. Tropikal bölgelerin bitkileri daha sıcak ortamları tercih ederken, çoğu bitki ılık ortamlarda rahat eder.

Dünyada, bitkilerin dayanabildikleri sıcaklıklarla ilgi çeşitli araştırmalar yapılmış ve hâlâ yapılmaktadır. Bu çalışmalarda bitkinin soğuğa ve sıcağa dayanıklılık bölge değerleri belirlenmiş ve haritaları oluşturulmuştur.

Günümüzde artık bu konuyla ilgili standart haline gelen bilgilere botanik kitaplarında ve bitki kataloglarında yer verilmektedir.

Bitki soğuğa dayanıklılık haritası ilk olarak 1965 yılında ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından bugünkü haliyle hazırlanmış ve bu harita dünyada da benimsenerek ülkelere uyarlanmıştır.

Bölgeler kendi içinde a ve b şeklinde 5°F’lık (2.8°C) iki alt bölgeye ayrılmıştır. 1a bölgesi en düşük sıcaklıklı kuşağı temsil ederken (-55,-60°F veya -48.3, -51.1°C) en sıcak kuşağı ise 13b bölgesi temsil etmektedir (65-70 °F veya 18.3°C – 21.1°C).

Türkiye için de bitki soğuğa dayanıklılık haritası hazırlanmıştır.

Haritanın Kullanılması

“Bitki soğuğa dayanıklılık bölge değeri olarak bitki ansiklopedilerinde veya bitki kartlarında genellikle bitkinin dayandığı alt sınır yazılır. Örneğin huş ağacı (Bedula pendula) için soğuğa dayanıklılık bölgesi 3 (hardiness zone 3) olarak gösterilir. Bunun anlamı, huş ağacının bölge 3 ve daha üst bölgelerde yaşayabileceği, bu bölgelerdeki kış şartlarında hayatını sürdürebileceği ve bu bölgelerdeki düşük sıcaklıklara dayanabileceğidir. Bu bölgeden daha soğuk yerlerde (örneğin zone 1–2) huş ağacı düşük sıcaklıklardan etkilenebilir veya ölebilir.

Bitki soğuğa ve sıcağa dayanıklılık bölge değeri bazı kaynaklarda iki bölge aralığı şeklinde gösterilmektedir. Örneğin yurtdışında yetişen Japon takımyıldızı (Pieris japonica- Mountain Fire) süs bitkisini yetiştirmek isteyen bir kişi öncelikle bitkinin tanıtım kartını incelemelidir (Şekil 2). Eğer bitkinin soğuğa ve sıcağa dayanıklılık değerleri yetiştirmek istediği bölgeye uyumlu ise, yetiştirmeye karar vermelidir.

Japon takımyıldızı bitkisinin soğuğa dayanıklılık bölgesi 6–8 (Hardiness Zone 6-8), sıcağa dayanıklılık bölgesi 6-9 (Heat Zone 6-9) olarak verilmektedir. Bunun anlamı, Japon takımyıldızı bitkisi, soğuğa dayanıklılık yönünden 6. ve 8. bölgeler ile arasındaki bölgelerde (Kayseri, Balıkesir gibi), sıcağa dayanıklılık yönünden ise 6. ve 9. bölgeler ve arasındaki bölgelerde (Batman, Diyarbakır gibi) yetiştirilebilecektir. Bunların dışındaki daha sıcak ve daha soğuk bölgelerde (Ağrı, Ardahan, Ceylanpınar gibi) yetiştirilemeyecektir.”