İğne Yapraklı Ağaçlar
İğne yapraklı ağaçlar yaprakları iğneye benzeyen ağaçlardır. Çam, köknar, ladin, melez, sedir, servi, ardıç ve mazı gibi ağaçlar ile suga ve kauri gibi daha az bilinen bazı türler iğne yapraklı ağaçlardandır.
İğne yapraklı ağaçların bir başka ortak özelliği de hemen hepsinin tüm yapraklarını dökerek çıplak kalmamalarıdır. İğne yapraklı ağaçların yaprakları iki ya da üç yılda bir dökülür.
Yalnız iğne yapraklı ağaçlardan bazıları, örneğin melez ağaçları bütün yapraklarını aynı anda döker. Sonbaharda sarımsı kızıl bir renk alan yapraklar kışa doğru dökülür. İlkbaharda ağacın dalları, yeniden yeşil yapraklarla donanır.
İğne Yapraklı Ağaçlar Özellikleri
Çok uzun boylu ve uzun ömürlü, düzgün gövdeli ağaç veya ağaççıklardır. Gövdeler bazen dik ve piramidal formda, bazıları bodur yer örtücü formda, çok dallı, dallar gövdeye çevrel dizilmiş hâlde bulunur. Oluşan katların her biri bir yılı ifade eder. Kısa ve uzun sürgünleri vardır. Yapraklar uzun ömürlü, kışın dökülmez ya da nadiren dökülür.
Genellikle iğne yaprak şeklinde, nadiren göknar ve porsuklarda olduğu gibi yassı, bazı kozalaklılarda ise pul şeklindedir. Yapraklar çok sert, batıcı, bazılarında ise yumuşaktır. Yaprak rengi genellikle açık ve koyu yeşil, fakat bazı taksonlarda mavimsi, kül rengindedir. Yapraklar reçineli, sarmal, çevrel ya da karşılıklı dizilir.
Çiçekler genellikle bir cinsli bir evcikli ya da birkaçında bir cinsli iki evciklidir. Erkek çiçekler uzunca bir eksen çevresinde toplanmış kozalak hâlinde bulunur. Çiçek tozu torbası ağacın cinsine göre değişik sayıdadır. Dişi çiçekler de uzunca bir eksen etrafında pul şeklindeki yaprakların sıralanmasıyla oluşmuş kozalak durumundadır.
Pulların üzerinde 2 ya da daha fazla sayıda tohum tomurcuğu vardır. Tohum tomurcuklarının bulunduğu pullar döllenmeden sonra odunlaşarak kozalak pullarına dönüşür. Bu kozalak pulları bazen basit şekilde yani tek, bazen de iç ve dış pul olarak iki durumda görülür. Kozalak pulları bazı türlerde odunlaşır, bazı türlerde (ardıç) ise etli hâl alır, adeta üzümsü meyve şeklindedir. Kozalak pulları bir veya çok sayıda tohum tomurcuğuna sahiptir.
Tozlaşma genellikle rüzgârla gerçekleşmektedir. Meyveler çoğunlukla 1 yılda olgunlaşır. Bazı türlerde ise tozlaşmadan sonra 2-3-4 yıl sonra olgunlaşma gerçekleşir. Tozlanma sonrası oluşan kozalakların durumu cinslere göre farklı olur. Örneğin göknarda olgun kozalaklar dik, ladinlerde ise olgunlaşan kozalaklar aşağı sarkık vaziyette bulunur.
Tohumlar genellikle kanatlıdır. Tohum, derimsi ya da odunsu bir kabukla örtülüdür. Tohumun çimlenme süresi taksonlara göre farklılık gösterir. Bazı türlerde tohum saçıldıktan 1-2 hafta gibi kısa sürede çimlenme gerçekleşirken bazı kozalaklılarda birkaç yıla ihtiyaç vardır.
İğne yapraklılar, birkaç istisna dışında genellikle yaz-kış yeşildirler. Az ya da çok kuraklığa dayanıklıdırlar.
İğne Yapraklı Ağaç Türleri
Ladin: Düzgün gövdeli, yerden itibaren dallanan, genellikle sivri tepeli, her dem yeşil, boylu ağaçlardır.
Çam: Yaz, kış yeşildir. Boylu ağaç olup boyu 70 metreye kadar çıkabilmektedir. Bunun yanında çalı formunda olanları da vardır. Gençlik döneminde dallar çevrel dizilmiş ve yatay yönde gelişmektedir. Orta yaşa gelindiğinde ise dallar dağınık yapı eğilimindedir.
Köknar: Kuzey Yarım Küre’nin ılıman ve serin dağlık bölgelerinde yaklaşık 50 türle temsil edilen bir cinstir. Gençlikte piramidal, ileri yaşlarda konik formlu, dallar gövdeye çevrel dizilen her dem yeşil, boylu orman ağaçlarıdır. Gövde kabuğu açık gri renkli, ince ve düzgün, yaşlılarda ise kalın ve çatlaklıdır. Tomurcuklar genellikle reçinelidir.
Ardıç: Her dem yeşil, odunsu ağaç, ağaççık, çalı ya da yer örtücüdür. Gövde kabuğu yaşlı fertlerde ince, şeritler hâlinde boyuna çatlaklı, kırmızımtırakkahverengidir. Tomurcuklar çıplaktır. Yapraklar iğne ya da pul yaprak biçimindedir.
Servi: Yaz-kış yeşil dekoratif renk ve form özellikleri olan bitkilerdir. Ağaç ve ağaççık formundadır. Formların alt kısımları yuvarlak, dar veya geniş piramidal, yuvarlak çalımsı, sütun şeklinde veya sarkıcı olabilir.
Mazı: Mazılar her dem yeşil, ağaç, ağaççık ya da çalı formundadır. Kuzey Amerika’da doğal olarak bulunur 5 – 7 adet türü vardır. Mazılar genellikle dar piramit formlu olup dalcıklar yassıdır. Yassı dallar, yana veya yukarı yönelmiştir. Sürgünler basık, yapraklar pul şeklinde karşılıklı dizilmiştir. Sürgünlerin geniş yüzünde yer alanlar düzdür ve bunların sırt kısmında küresel yağ bezeleri vardır. Yanlarda bulunan pul yapraklar kayık gibi katlanmış ve sürgünleri kavramıştır.
Kaynak
- Açık Tohumlu Ağaç ve Ağaççıklar – MEGEP
