Kayısı Marmelatı Nasıl Yapılır?

Kayısı marmelatı nasıl yapılır? Marmelat yapımında kullanılan kayısı nasıl olmalıdır? İyi marmelat nasıl olur?

Meyvelerin, şeker katılıp kaynatılması ile elde edilen marmelat, bir çeşit reçel türüdür. Ancak marmelat yapımı sırasında, reçelden daha fazla kaynatılır ve suyu daha fazla çektirilir. Bu nedenle, marmelatın akışkanlığı, reçele kıyasla daha azdır.

Marmelat yaparken, en büyük sıkıntı malzemelerin tencerenin dibine yapışmasıdır. Bunu önlemek için yapılması gereken, geniş ve yayvan bir tencere edinmektir. Bu büyük tencere dibine, 1 cm yüksekliğinde kum tabakası örtülür. Ardından içine de, marmelat kaynatılacak tencere yerleştirilir. Bu uygulama ile marmelat, hem kısa sürede pişer, hem de tencere dibine yapışmaz.

Kayısı irilik ve özelliklerine göre kurutmalık, reçel, marmelat ve konsantre yapımında tercih edilir. Yöresel kullanımlarda pestili ve pekmezi de yapılmaktadır. Marmelat yapımında meyve ne kadar taze ve kaliteli olursa hazırladığınız marmelat da o kadar lezzetli olur. Geç veya turfanda olgunlaşan kayısının pek çok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan hangileri marmalet yapımında kullanıllır?

Kayısı Çeşitleri

Çöloğlu: Orta irilikte ve yuvarlakçadır. Karın çizgisi hafif derinlikte olup meyveyi simetrik böler. Eti hafif sarı renkte, lifsiz, tatlı aromalı, kuru madde oranı yüksek, sofralık, kurutmalık, reçellik ve marmelatlık bir çeşittir. Olgunluk Malatya’da Temmuz ayının ikinci haftasıdır. Çekirdekleri ufak, bademi tatlı ve dolgundur. Malatya, Elazığ, Erzincan yöresine tabidir. Kuraklığa biraz dayanıklıdır.

Ambrosia: Meyvesi çok iri olan bu türün kabuğu tüylü ve sarı renkte, güneş yüzeyi ise kırmızı renktedir. Eti parlak, sarı renkte ve liflidir. Çok sulu ve aromalıdır. Sofralık olarak bilinen bu kayısı kabuk ete çok iyi yapıştığı için reçel vb ürünlerde de kullanılır.

Breda: Meyvesi orta irilikte, kalın kabuklu, hafif tatlı eti gevrek ve çok sulu olan bu tür sofralık ve kompostoluk için idealdir. Yarma kayısı da denir. Daha çok iyi reçel yapımında kullanılır.

Macar kayısısı: İri meyveli, kabuğu düzgün ve sıkı, yuvarlak, olgunlaştığında hoş sarı renkte olan, güneş tarafı kırmızı renkte bir kayısı türüdür. Eti sıkı, aromalı, çok sulu ve yarma bir çeşittir. Reçel vb ürünlerde tercih edilir.

Kayısı Marmelatı Yapımında Nelere Dikkat Edilmeli?

• Sağlam, yara almamış ve iyi nitelikteki kayısılar kullanılmalıdır.
• Jelleşmenin tam olması için mevsiminde olgunlaşmış kayısılar kullanılmalıdır.
• Kullanılacak şeker miktarı meyvenin şeker içeriğine göre ayarlanmalıdır.
• Marmelatların sıcak dolumu yapılmalı, soğuyunca kavanozun kapakları kapatılmalıdır.

Kayısı Marmelatı Tarifi

Kayısılar önce yıkanarak üzerindeki toz, toprak, yabancı maddeler ve zirai ilaç kalıntılarından arındırılmalıdır. Temizlenen kayısıların ayıklama safhasında dal ve yaprak kısımları ile bozuk, çürük veya zedelenmiş olan kısımları ayıklanır. Ayıklama işleminden sonra kayısılar ikiye bölünür ve çekirdek yuvaları çıkarılır. Bu işlemi elinizle yapabileceğiniz gibi bıçakla da yapabilirsiniz. Çekirdeklerini çıkardığınız kayısıları küçük parçalara ayırın.

1 kilo kayısı için yaklaşık 1.5 kilo şeker kullanılmalıdır. Şekersiz marmelat yapmak istiyorsanız şekersiz reçel tarifimizi gözden geçirebilirsiniz.

Kayısı, şeker ve yeterince suyu rencereye koyun ve kayısılar kıvam alıncaya kadar karıştırarak kaynatın. Kaynayıp kıvam alan kayısıları temizlenmiş cam kavanozlara alın ve soğuyuncaya kadar bekleyin. Marmelat soğuduktan sonra kavanozun kapağını kapatabilirsiniz.

İyi Marmelat Nasıl Olmalı?

• Sürülebilir olmalıdır,
• Meyve tadı ve aroması hissedilmelidir,
• Kullanılan meyvenin parçacıkları bulunmalıdır,
• Marmelat rengi meyveye özgü olmalıdır,
• Karakteristik koku ve aromada olmalıdır,
• Karışık meyvelerle hazırlanmış ise renk, lezzet ve koku bakımından birbiriyle bağdaşmalıdır,
• Koyu kıvamlı, şeffaf görünüşlü olmalıdır.

Az Şekerli Kayısı Marmelatı Tarifi

Az şekerli kayısı marmeladı için sadece 3 malzemeye ihityacınız olacak. Bu marmaletaı yapmak için kayısıları akan su altında durulayarak işe başlayın. Kayısı kabuğu da marmelatta kullanıldığından temizlik aşaması çok önemlidir. Ardından çekirdekleri çıkarın ve kayısıları küçük parçalara ayırın.

Kayısıları büyük bir tencereye atın, su ekleyip orta-yüksek sıcaklıkta peltemsi kıvam alana kadar pişirin. Bu aşamada kayısıları sürekli karıştırmak önemlidir. Kayısılar lapa gibi bir kıvama geldiğinde, ısıyı orta-düşük seviyeye düşürün. Şimdi şeker ve limon suyu ekleme zamanı geldi. Marmelatın koyulaşması yaklaşık 35-40 dakika sürecek, bundan sonra marmelatı sürekli karıştırmanıza gerek yok. Ara sıra karıştırmanız yeterli olur. Emin olamıyorsanız sürekli karıştırmaya devam edebilirsiniz. Tedbirli olmak faydalıdır.

Dilediğiniz kıvama eriştiğinde ocağın altını kapatabilirsiniz. Hazır olduğunda, marmelatı sterilize edilmiş kavanozlara dökün ve soğuyuncaya kadar bekleyin, ardından kapaklarını kapatın. Kavanozları ters çevirin. Kapakların doğru şekilde kapandığından emin olun.

Faydalı Bilgiler

• Kayısının pektin oranı düşük olduğundan marmelatı pişirmek daha uzun sürer.
• Marmelatı ne kadar uzun süre pişirirseniz, o kadar az marmelat elde edersiniz.
• Marmelatı ne kadar kalın seveceğiniz size kalmış, ocağın altını ne zaman kapatacağınıza kıvama göre karar vermelisiniz.
• Bu düşük şekerli kayısı marmeladı, kekler için de harika bir sos olabilir.

Kayısının Faydaları Nelerdir?

Memorial Kayseri Hastanesi Beslenme Diyet Bölümü’nden Dyt. Nur Tatlıoğlu, kayısının faydaları hakkında şu bilgileri veriyor.

Kayısının içeriğinde antioksidan etkiye sahip “karotenoid” bulunmaktadır. Sarı, turuncu ve kırmızı renkleri barındıran karotenoidlerden olan beta-karoten kayısıda bol miktarda bulunur. A vitaminin ön maddesidir ve ihtiyaç duyulduğunda vücut tarafından A vitaminine dönüştürülerek kullanılır. Vücutta, A vitaminine dönüşebilen birçok karotenoid arasından, dönüşüm oranı en fazla olanı beta-karotendir. Yağda çözünebilen A vitamini; görme, üreme ve sağlıklı bir cilt ile bağışıklık sisteminin korunması açısından önemlidir.

• Kayısı yüksek potasyum içeriği sayesinde kalp koruyucu etkiye sahiptir. Kalp atış hızının düzenlenmesine yardımcı olur. İçeriğindeki potasyum kalp kaslarını besler.
• Tansiyonu dengeler ve kan basıncının normal düzeylerde seyretmesini sağlar.
• İçerdiği kalsiyum, fosfor gibi mineraller kemik sağlığı açısından önemlidir.
• Ağız ve diş sağlığı için yararlı bir meyvedir. Bağışıklık sistemini güçlendirir, diş eti sorunlarının oluşmasını engeller ve ağız içi yaraların iyileşmesine yardımcı olur.
• Bol miktarda demir içeren kayısı, kansızlığa karşı koruyucu etkiye sahiptir.
• Hamileler, büyüme ve gelişme çağındaki çocuklar için yararlı bir meyve olan kayısının taze olanında C vitamini bulunmaktadır.

Antioksidan özellikteki beta-karotenin yaşlanmayı geciktirme etkisi vardır. Kayısı cildi nemlendirir, korur ve pürüzsüzleştirir. A vitamininin deride yağ bezlerinin aktivitesini baskıladığı kanıtlanmıştır. İçerdiği A vitamini akne gibi cilt bozuklukları oluşumunu önler.

Yaz aylarında tazesi tüketilebilen kayısının yıl boyunca kurusu da uygun ortamlarda saklanabilmektedir. Ancak kuru kayısının rengini korumak için kullanılan kükürt dioksit astım hastalarında alerji riskini artırmaktadır. Bu sebeple sülfür içermeyen, doğal yollardan kurutulan, işlem görmemiş, koyu renkli “gün kurusu” denilen kayısı tüketilmelidir. Kuru kayısının glisemik indeksi yüksektir ve tüketim miktarı sınırlandırılmalıdır.

Kayısı, taze ve kuru olarak ara öğünde rahatlıkla tüketilebilir. Süt ve yoğurda karıştırılarak veya badem, ceviz gibi kuruyemişlerle birlikte yenilebilir. Kayısı kurutularak, konserve yapılarak, reçel ve marmelat şeklinde ya da dondurularak daha sonra da tüketilebilir. Kayısının acı çekirdeğinde doğal olarak bulunan ‘amigdalin’ adlı madde yendikten sonra siyanüre dönüşerek zehirlenmeye yol açabilir. Bu nedenle yetişkinler ve özellikle çocuklar tarafından dikkatli tüketilmelidir. Böbrek yetmezliği olan hastaların da kayısı tüketirken dikkatli olması gerekir.

Kaynaklar:

• Marmelat Üretimi – MEGEP
• Marmelat Çeşitleri Üretimi – MEGEP