Mevsim Sebzeleri ve Mevsim Meyveleri

Mevsim sebzeleri ve mevsim meyveleri neledir? Hangi mevsimde hangi sebze ve meyve yenir? Sebze ve meyveler neden mevsiminde tüketilmeli? İşte mevsim sebzeleri tablosu ve mevsim meyveleri tablosu ile sebze ve meyveler.

Her mevsimin kendine has sebze ve meyveleri vardır. Sağlık açısından sebze ve meyvelerin mevsiminde tüketilmesi gerekir.

Her bitkide olduğu gibi sebze ve meyveler de dalından koparıldıktan sonra zamanla yaşamsal faaliyetlerini sürdüremez hale gelir. Sebze ve meyvelerin topraktan raflara kadar gelmesi için günümüz şartlarında uzun bir yolculuk yapması gerekmektedir.

Doğal sebze ve meyvelerin bu uzun yolculuğa karşı daha dayanıklı olması için çeşitli koruyucu maddelerle desteklenmesi ya da daha az zamanda, daha fazla üretim yapılması amacıyla çeşitli hormonlar enjekte edilmesi insan sağlığı açısından tehlike oluşturuyor.

Hormonlu gıdalardan kaçmanın en etkili yollarından biri de, sebze ve meyveleri mevsiminde tüketmektir. Sizin için hazırladığımız, hangi sebze ve meyvenin, hangi mevsimde yetiştiğini bilirseniz daha sağlıklı beslenmiş olursunuz.

Hangi Ayda Hangi Sebzeleri Yemeliyiz?

• Ocak Ayı: Kereviz, lahana, Brüksel Lahanası, brokoli, havuç, pırasa, ıspanak, pazı, karaturp ve kırmızı turp
• Şubat Ayı: Defne yaprağı, havuç, karnabahar, pancar, pırasa
• Mart Ayı: Ispanak, havuç, pırasa, kırmızıturp, brokoli
• Nisan Ayı: Taze soğan, taze sarımsak, kuşkonmaz, taze kekik, bakla, marul
• Mayıs Ayı: Enginar, bakla, madımak, semizotu, papatya, ebegümeci, domates, salatalık
• Haziran Ayı: Enginar, taze patates, taze fasulye, bakla, bezelye, kabak, sivri biber, domates, salatalık, kuzu ıspanak, semizotu, rezene, marul, üzüm yaprağı, taze soğan, taze sarımsak, dereotu, dolmalık biber, çalı fasulyesi
• Temmuz Ayı: Domates, salatalık, bezelye, dereotu, kum havucu, taze fasulye, kuzu ıspanak, kabak, patlıcan, semizotu, sivri biber, dolmalık biber, çalı fasulyesi, barbunya fasulyesi
• Ağustos Ayı: Domates, salatalık, patlıcan, dolmalık biber, çarliston biber, sivri biber, taze fasulye, barbunya fasulyesi, kabak, mısır, kırmızıbiber
• Eylül Ayı: Kabak, dolmalık biber, mantar, patlıcan, mısır, pazı, biberiye, barbunya fasulyesi, kırmızı salçalık biber
• Ekim Ayı: Kıvırcık salata, lahana, mantar, ıspanak, yer elması, pırasa, lahana, kırmızıturp, karnabahar, havuç
• Kasım Ayı: Havuç, balkabağı, kabak, lahana, kereviz, pırasa, yer elması, havuç, ıspanak, karnabahar, pazı
• Aralık Ayı: Havuç, pazı, kara lahana, balkabağı, lahana, yer elması, pırasa, Brüksel Lahanası, karnabahar, ıspanak, kereviz.

Hangi Ayda Hangi Meyveleri Yemeliyiz?

• Ocak Ayı: Elma, nar, portakal, armut, ayva, greyfurt
• Şubat Ayı: Muz, elma, armut, portakal, greyfurt, ayva
• Mart Ayı: Elma, muz
• Nisan Ayı: Sebze: Can erik
• Mayıs Ayı: Çilek, yeşil erik, malta eriği, dut
• Haziran Ayı: Kiraz, yeşil erik, malta eriği, kayısı şeftali, dut
• Temmuz Ayı: Kayısı, şeftali, kavun, sarıerik, karpuz, ahududu, vişne
• Ağustos Ayı: Kayısı, kavun, kırmızı erik, şeftali, vişne, böğürtlen, karpuz, incir, mürdüm eriği, üzüm
• Eylül Ayı: Mürdüm eriği, fındık, kavun, karpuz, incir, üzüm
• Ekim Ayı: Armut, ceviz, üzüm, elma, greyfurt, mandalina, muz
• Kasım Ayı: Greyfurt, Trabzon hurması, üzüm, elma, muz, mandalina, nar, armut, kivi. Ayrıca kuru yemiş olarak ceviz ve kestane
• Aralık Ayı: Elma, mandalina, portakal, nar, armut, muz, kivi, kestane, greyfurt, ayva, Trabzon hurması

Sebze Nasıl Seçilir?

Şehirleşme ile birlikte sebzelerin tarladan mutfaklara ulaşması için epey yol kat etmesi zorunluluk haline geldi. Bu da sebzelerin solması ya da şeklinin bozulmasına sebep olabiliyor. Üreticiler sebzelerin raflardaki ömrünün uzaması, normalden daha uzun süre göze hoş görünmesini, hızlı üretim sağlamak amacıyla koruyucu madde ya da büyüme hormonu gibi doğal olmayan yöntemler kullanılabiliyor. Bundan kaçınmak için birkaç yöntem var.

Sebzenin hikayesini bilmek önemli. Mümkünse organik ürünler satan pazarlardan sebze almalısınız. Böylece üretici hakkında bir fikriniz olacağı için ürün hakkında da fikriniz olabilir. Bunun yanı sıra paketli ürünleri de tercih edebilirsiniz. Özellikle mantar gibi tehlike arz edebilecek mevsim sebzeleri söz konusu olduğunda bu detay daha fazla önem kazanıyor. Etiketlenmemiş sebzelerinse dış görünüşü aslında tazeliği ve içeriği konusunda ipuçları verir.

Sap kısımları kurumuş ya da sararmış değil yeşil ve taze görünümlü olması, sebzenin taze olduğu mesajını verir. Sebzenin kendi rengi de canlı olmalı. Yumuşaklıkları ise sebzenin türüne göre değişkenlik gösterir. Örneğin domatesin çok sert olması, raf ömrünün uzaması için erken koparıldığı mesajını verirken, biberin sert olması taze olduğu anlamına gelir. Yumuşaklık derecesini sebzenin türüne göre gözlemleyip, belirlenmelidir. Tüketiciye sebzelerin sağlıklı olduğu konusunda bir diğer ipucu veren nokta ise kokularıdır. Sebzeden ne kadar yoğun kendi kokusu gelirse o kadar sağlıklı olduğu kesindir.

Ayrıca mevsimi olmayan sebzeler doğal ortamda yetişmemiştir. Dolayısıyla mevsimi olmadığı halde satılan sebzelerin tüketilmemesi gerekir. Bu gibi durumlar için, sebzeyi mevsiminde alınarak konserve haline getirilip diğer mevsimler için hazırlık yapılabilir.

Meyve Nasıl Seçilir?

Meyvelerin sağlıklı olanlarını seçmenin basit birkaç yöntemi vardır. Meyve seçiminde güvenilirlik açısından mümkünse ambalajlı/etiketli ürünlere öncelik verilmelidir. Bu, meyvelerin kim tarafından, ne şekilde yetiştirildiği konusunda fikir verir.

Meyvelerin kendilerine ait özellikleri vardır. Katkısız olan meyveler kendi özel şeklinin dışına çıkmaz. Örneğin çilek, herkesin bildiği gibi orantılı üçgen şekli, kırmızı rengi, standart büyüklüğü ve kendine ait kokusu vardır. Gerekenden fazla büyük olması, ucunun kare olması gibi anormallikler, tüketiciye kendisinin doğal olmadığı mesajını verir. Reyondaki meyve grubunun geneline bakıldığında büyük çoğunluğunda bu gibi anormallikler gözleniyorsa, farklı bir marketten alışveriş yapılmalıdır.

Sebze ve Meyveler Nasıl Yıkanmalı?

Bir genelleme yapılacak olursa; mevsim sebzeleri bakterilerden arındırmanın en bilindik yolu, sirkeli suda bekletmektir.

Altı bardak soğuk suya iki bardak sirke (1/3 oranında) eklenerek oluşturulan karışımda (maksimum) 30 dakika bekletilen mevsim sebzeleri, mikroorganizmalardan yüzde 98 oranında arınır. Ancak sirke, tarım ilaçlarına karşı etkili değildir. Bunun içinse meyve ve mevsim sebzeleri, akan soğuk su altında bolca yıkamak gerekir.

Besinleri yıkama kadar önemli olan bir diğer unsur ise, kurulamadır; çünkü yıkama işleminden sonra gıdaların üzerinde kalan su, mikropları içerisinde barındıran kirli sudur. Dolayısıyla, kâğıt havlu ya da sebze kurutucusu ile bu suyun da arındırılmasında fayda vardır. Su kalıntılarının meyve ve sebzelerden uzaklaştırılması, hem kirlerin gitmesini, hem de yapılan yemeğin daha lezzetli olmasını sağlayacaktır.

“Sebze yıkama suyu” olarak adlandırılan sıvıların içeriğini incelediğinizde, bunlar arasında sirkenin de yer aldığını göreceksiniz. Ek olarak, yağ vb. içeriklerle sebzelerinizi parlaklaştırarak göze hoş gelmesini sağlayabilirsiniz. Bu gibi ürünler zararlı değildir, ancak sirkeli sudan daha fazlasını da yapamazlar.

Sebze ya da meyvelerin sabun ile yıkanması sakıncalı bir yöntemdir. Sabun kalıntıları, gıda zehirlenmesine yol açabilir. Taze besinlerinizi dezenfekte etmek için sirkeli su karışımı oldukça idealdir.

Bilindiği üzere C vitaminin suda çözünme özelliği vardır. Dolayısıyla suda bekletme işlemi, C vitamini bakımından zengin içerikli besinler için pek uygun değildir. Ayrıca yine C vitamini kaybını en aza indirgemek için bu tür besinleri mümkün olduğunca büyük parçalar halinde yıkamaya özen göstermelisiniz.

Taneli Meyveler Nasıl Yıkanır?

Orman meyveleri olarak gruplandırdığımız bu meyvelerin, kabuksuz olmaları nedeniyle soyulma gibi bir şansı yoktur. Narin yapıları, ovalamaya da müsait değildir. Dolayısıyla her yerinin suyla temas etmesi için saplarından koparıldıktan sonra bir süzgece alınıp, soğuk suyun altında tutularak dezenfekte edilmelidir. Bu işlemin yaklaşık 60 saniye sürmesi, orman meyvelerinin güvenle tüketilmesi için yeterli bir süredir. 60 saniyeden daha az yıkanması ise, zararlı kalıntıların uzaklaştırılmalarını değil, yalnızca yer değiştirmelerini sağlar.

Yapraklılar Nasıl Yıkanır?

Yaprak katmanlarından oluşan ya da kıvırcıktaki gibi kıvrımlara sahip olan sebzeler, akan suda tam temizlenemeyeceği için, yapraklar birbirinden ayrılıp (küçük parçalara ayırmadan), sirkeli suda bekletildikten sonra durulanmalıdır.

Kabuklular Nasıl Yıkanır?

Kabuğu tüketilmeyen besinler, genelde yıkanma konusunda en göz ardı edilen besinlerdir. Oysa bu tip besinler tüketilmeden önce soyulma ya da kesilme işlemine tabi tutulur. Bıçakla soyulduğu ya da kesildiği varsayılırsa; kesicinin ilk temas ettiği yer, besinin kabuğudur. Dış kabuk yıkanmadığında buradaki kirlerin doğrudan meyveye bulaşması kaçınılmazdır. Aynı şekilde besinlerin, yeni yıkanan el ile soyulması, kabuktaki kirlerin ele bulaşmasına engel olmaz. Dolayısıyla kabuklu besinler, kesme işleminden önce sebze fırçası ya da kullanılmayan dış fırçası ile yıkanmalıdır.

Kabuksuzlar Nasıl Yıkanır?

Kabuksuz olarak adlandırılan besinler, dış yüzeyi soyularak (mümkünse soyulmalı) da tüketilebilen besinlerdir. İyi yıkandığı takdirde kabukla tüketilmesinde de bir sakınca yoktur. Sert yapıya sahip olan besinler yıkanırken fırça kullanılmasında fayda vardır. Yıkama işleminden sonra yine su kalıntıları kâğıt havlu ile alınmalıdır.

Kabukları ile birlikte yenilebilen sebze ve meyveler (şeftali, domates, salatalık, kabak, armut vs.) akan suda ovularak 30-60 saniye yıkanmalıdır. Hasar görebilecek olanlar (domates vs.) hafifçe ovularak yıkanmalıdır. Bu, bakterilerden büyük oranda kurtulmaya yardımcı olur.

Kabukları tüketilmeyen sebze ve meyveler (kavun, karpuz, muz, mandalina vs.) bir kap dusa 60 saniye boyunca bekletilmeli ve sertçe ovularak temizlenmelidir. Sebze ve meyvelerin girintilerini iyice bir bez ya da fırça yardımıyla temizlemek gerekir. Kesmede kullanılan bıçaklar da temiz olmalıdır.

Salkım, demet üzerinde yetişen sebze ve meyveler (üzüm, çilek vs.) bir süzgeç yardımıyla yıkanmalıdır. Süzgeci suyun altında bir süre tutmalısınız. Sonra bu sebze ve meyveleri, bir kaba doldurduğunuz suyun içine sokup çıkararak temizlemelisiniz.  Son olarak kağıt havluyla kurulamalısınız.

Marul, ıspanak gibi yapraklı meyve ve sebzelerin ise dış yaprakları atılmalıdır. Kalan kısımları suyun altında tutularak yıkanmalı ve bir salata kurutucu ya da kağıt havlu yardımıyla kurulanmalıdır.

Sebze ve Meyveler Neden Kurulanmamalı?

Sebze ve meyveler üretim aşamasında üzerlerindeki bakteri ve kimyasallardan tam olarak arındırılamazlar. Bu nedenle, besinleri bu zararlı maddelerden arındırmak için çok iyi yıkamak gerekir. Yıkama işleminin akabinde yapılması gereken diğer bir önemli nokta ise kurulamadır.

Yıkandıktan sonra yiyeceklerin üzerinde kalan su kalıntıları, yine besinlerin dışındaki çeşitli bakterileri de içerisinde barındırır. Besinler kurulandığı zaman ise, zararlı maddelerden büyük ölçüde uzaklaştırılmış olur.

Dolapta saklanan besinler, nemli olduklarında çürüme süresi hızlanacaktır. Kurulanarak ortamdaki nemin azaltılması, besinin de dayanıklılığını arttıracaktır.

Yıkama işleminden hemen sonra tüketilecek olan yiyecekler de besinin öz suyuna karışıp lezzetin azalmasını önlemek için de besinler, su kalıntılarından arındırılmalıdır.

Mevsim meyve ve mevsim sebzeleri kurutmak için çeşitli yöntemler vardır. Bunlardan biri sebze kurutucularıdır. Sebze kurutucuları bu ihtiyaca yönelik üretilmiş, oldukça pratik ve kullanışlı ürünlerdir. Sebze kurutucu satın alırken bilindik markalar tercih edilmelidir. Zararlı hammaddelerden üretilen kurutucular tercih edilmemelidir. Sebze kurutucusu dışında, yıkanan meyve ya da sebzeler, temiz kuru bir bez üzerinde birkaç dakika bekletilebilir.

Kurulama işleminde kâğıt havlu kullanmanız gerekiyorsa, bunun çevreye olan zararını bir kez daha düşünmelisiniz.

Sebze ve Meyveler Nasıl Saklanır?

Meyveler

• Elma: Sebzelikte, ambalajsız, 3 hafta.
• Avokado: Olgunlaşa kadar dışarıda, olgunlaştıktan sonra buzdolabı rafında. Ambalajsız, olgunlaştıktan sonra 4 gün.
• Kesilmiş avokado: Buzdolabı rafında, etli kısımlarına limon sıkıp streç filmde, 1 gün.
• Muz: Dışarıda, ambalajsız, olgunlaştıktan sonra 3 gün.
• Kesilmiş muz: Buzdolabı rafında, ağzı alüminyum folyoya sarılı, 1-2 gün.
• Limon: Buzdolabı rafında, ambalajsız, 2 hafta.
• Kesilmiş limon: Buzdolabı rafında, streç filme sarılı, 2-3 gün.
• Üzüm: Sebzelikte, delikli naylon poşette, 1-2 hafta.
• Kavun: Dışarıda, ambalajsız, olgunlaştıktan sonra 5 gün.
• Kesilmiş kavun: Buzdolabı rafında, streç filme sarılı, 7-10 gün.
• Armut: Dışarıda, ambalajsız, olgunlaştıktan sonra 4 gün.
• Çilek, böğürtlen, ahududu: Sebzelikte, hava alan bir kapta ağzı açık olarak, 3-5 gün.
• Şeftali, erik: Olgunlaşa kadar dışarıda, olgunlaştıktan sonra buzdolabı rafında. Ambalajsız, olgunlaştıktan sonra 5 gün.
• Domates: Dışarıda, hava alan bir kapta ambalajsız, 5 gün.

Sebzeler

• Kuşkonmaz: Buzdolabı rafında. Kökleri suda, yaprakları naylon poşet içinde.  4 gün.
• Pancar: Buzdolabı rafında, naylon poşette, 2 hafta.
• Dolmalık biber: Buzdolabı rafında, naylon poşette, 1 hafta.
• Brokoli: Sebzelikte, streç filme sarılı, 5 gün.
• Lahana: Sebzelikte, streç filme sarılı, 2 hafta.
• Havuç: Sebzelikte, naylon poşette, 3 hafta.
• Karnabahar: Sebzelikte, streç filme sarılı, 5 gün.
• Kereviz: Sebzelikte, alüminyum folyoya sarılı, 2 hafta.
• Salatalık: Sebzelikte, streç filme sarılı, 1 hafta.
• Koyu yapraklı otlar: Sebzelikte, içinde kuru kağıt havlu bulunan naylon poşette, 1 hafta.
• Sarımsak: Karalık kilerde, ambalajsız bütün olarak, 2 ay.
• Zencefil: Buzdolabı rafında, ambalajsız, 1 ay.
• Kesilmiş zencefil: Sebzelikte, içinde kuru kağıt havlu bulunan naylon poşette, 1-2 hafta.
• Taze fasülye: Sebzelikte, içinde kuru kağıt havlu bulunan naylon poşette, 1 hafta.
• Marul: Sebzelikte, içinde kuru kağıt havlu bulunan naylon poşette, 5 gün.
• Mantar: Buzdolabı rafında, kese kağıdında, 3 gün.
• Soğan: Karanlık kilerde, ambalajsız, 1-2 ay.
• Kesilmiş soğan: Sebzelikte, içinde kuru kağıt havlu bulunan naylon poşette, 3-5 gün.
• Yabani havuç: Sebzelikte, naylon poşette, 2 hafta.
• Patates: Karanlık kilerde, kese kağıdında, 1-2 ay.
• Turp: Buzdolabı rafında, içinde kuru kağıt havlu bulunan naylon poşette, 2 hafta.
• Salata yeşillikleri: Sebzelikte, dibinde kuru kağıt havlu bulunan geniş plastik kapta, 10 gün.
• Sakız kabağı: Buzdolabı rafında, naylon poşette, 5 gün.
• Tatlı patates: Karanlık kilerde, kese kağıdında, 2 hafta.
• Bal kabağı: Karanlık kilerde, ambalajsız, 1 ay.
• Kesilmiş bal kabağı: Sebzelikte, alüminyum folyoya sarılı, 2-3 hafta.

Mevsimlere göre sebze ve meyve tüketerek hem ekolojik dengeleri gözetmiş hem de sağlığınız için faydalı bir tüketim biçimi geliştirmiş olursunuz.