Salata Çeşitleri Nelerdir?
Salata çeşitleri nelerdir? Salata yapılırken nelere dikkat edilmelidir? Salata nasıl servis edilmelidir?
Salatalar yılın her mevsiminde aranan ve tercih edilen bir yiyecek türüdür. Fakat özellikle sıcak yemeklere alternatif olarak verildikleri yaz mevsiminde çok tercih edilirler. Çok çabuk ve kolay hazırlanabildikleri gibi çok da özenle hazırlanırlar. Salatanın asıl hazırlığı ve süslenmesi servisten hemen önce yapılması gerekir. Salata sözcüğü esas olarak bitkileri pişirilmeden yenilebilen yeşil yapraklarına ve gövdesine verilen bir isimdir. Ancak günümüzde salata teriminin anlamı çok geniştir. İçinde kırmızı et, kümes hayvanları eti, balık, meyve, sebze, tahıl ve tahıl ürünleri gibi tek başına ya da başka yiyecek ilaveleriyle bir kombinasyon olarak servis edilen herhangi bir soğuk yemeğe de salata denilmektedir.
Salata Çeşitleri
İki çeşit salata vardır: Basit salatalar, düzenlenmiş salatalar.
Basit Salatalarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Salata yeşillikleri daima çok taze ve gevrek olmalıdır. Özellikle yeşillik seçerken, yaprak renklerinin canlı olmasına özen gösterin.
- Renk ve yapı bakımından kontrast olmalı tabağa cazip bir şekilde yerleştirilmelidir.
- Çok iyi temizlenmelidir. Özellikle yeşillikler yıkandıktan sonra biraz sirke katılmış suda bekletilmelidir, daha sonra kurulanarak çok kısa bir süre nemli bir yerde bekletilmelidir.
- Salatalar artistik ve basit bir şekilde sunulmalıdır, böylece içine koyulan çeşitler anlaşılabilir.
- Doğranmış maydanoz, serpiştirilmiş çok körpe yeşillikler, tere, dilimlenmiş yeşilve siyah mantar, dilimlenmiş katı pişmiş yumurta vb. salatanın üzerinde kullanılırsa lezzet ve görüntüyü olumlu olarak fazlaca etkiler.
- Yeşillikler bıçakla kesilmeden elle parçalanarak hazırlanırlarsa besin değeri kayıpları daha aza indirilmiş olur.
Düzenlenmiş Salatalarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bu çeşit salatalar bir veya birkaç çeşit malzemeden hazırlanırlar.
- Çeşitler görülebilecek şekilde, buket ya da benzeri şekillerle tabağa yerleştirilirler.
- Servis tabağına yerleştirilirken grupların renk ve şekil yapıları dikkate alınmalıdır.
- Bazıları derin kaselere yerleştirilirler. Kaselere de gruplar halinde yerleştirilmelidir.
- Düzenlemenin göze hoş görünür şekilde olmasına ve uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.
Salata çeşitleri bunlardır. Peki salata hazırlarken nelere dikkat etmek gerekir?
Salata Hazırlamada Kullanılan Sebze ve Meyveler
Marul çeşitleri, kıvırcık, endive vb, Kabak, patlıcan vb., Salatalık, Havuç, Domates, Semizotu, ısırgan otu vb., Yeşil / kırmızı biber kereviz, Renkli dolma biberler, Maydanoz, dereotu, Tere, roka vb., Enginar, kuşkonmaz, kereviz vb., Mısır, Şalgam / pancar / turp vb., Patates, Brokoli, Brüksel lahanası vb., Ispanak, Taze reyhan, fesleğen, nane vb., Pırasa, Kuru soğan / yeşil soğan, Limon, Nar taneleri ve suyu, Elma çeşitleri, Portakal, greyfurt, turunç vb., Muz, Armut çeşitleri, Ayva çeşitleri, Hindiba, turp otu vb., Sarımsak… Salata yapılabilecek sebze ve meyveleri daha fazla çeşitlendirmek mümkündür.
Farklı Salata Malzemeleri
İyi bir salatanın, çok değişik türde malzemeden oluşmasına gerek yoktur. Önemli olan, birbirine yakışan malzemeleri birlikte kullanabilmektir.
Yeşilliklerin yanında kullanılabilecek malzemeler; salatalık, domates, turp, havuç, pancar, biber, lahana, mısır, soğan, kereviz gibi malzemelerdir.
Bu malzemeler dışında, farklı salatalar hazırlamak için alternatif malzemeler de mevcuttur. Brokoli, karnabahar, kabak, taze fasulye, bezelye, elma, acur, portakal, mango, kuru üzüm, üzüm, armut, susam, ceviz, badem, fındık, soya filizi, nohut, lahana, kuşkonmaz, pırasa, mantar, rezene, şeftali, patates gibi sebze ve meyveler, çiğ veya haşlanmış şekilde kullanılabilir.
Protein içeren malzemelerle de salatanızı zenginleştirebilirsiniz. Kızarmış veya haşlanmış tavuk, hindi, yağsız kırmızı et, salam, pastırma, jambon, sosis, ton balığı, sardalya, karides, yengeç, hamsi, peynir, haşlanmış yumurta gibi malzemeler, salatanızı aynı zamanda bir protein kaynağına dönüştürmenize yardımcı olur.
Yukarıdaki malzemeler dışında, dilediğiniz her çeşit malzemeyi birbiriyle uyumlu olacak şekilde hazırlayarak, salatanıza renk ve tat kazandırabilirsiniz.
İyi Bir Salatanın Püf Noktaları
- Kıvırcık salatalar bir süre sonra gevşeyip pörsüyebilirler. Kıvırcıkları bir gece önceden doğrayıp, bir kabın içinde hazırladığınız limonlu suyun içine atarsanız, hemen dipdiri olduklarını göreceksiniz.
- Yeşil salata ve marulun yapraklarını yıkadıktan sonra bıçakla kesmek yerine elinizle kopartın. Böylece vitaminleri kaybolmamış olur.
- Tahta salata kaplarınız suyun içinde bekletildiğinde bir müddet sonra çatlayacaklardır. Bunu önlemek için kaplarınızı kullandıktan sonra hiç bekletmeden yıkamanızı öneririz. Böylece tahtalarında bozulmasını da önlemiş olursunuz.
- Salatayı erken yapmanız gerekirse bozulmaması için sosunu servis edeceğiniz zaman ilave edin. Salatanızda ıspanak, lahana, mor lahana gibi sert yapraklı malzemeler kullandığınızda sosunuzu servis etmeden yarım saat önce dökmeniz yeterli olacaktır. Böylece sert yapraklar yumuşamış olur. Eğer marul, kıvırcık, göbek ve semiz otu gibi yumuşak yapraklı sebzeler kullanıyorsanız sosunuzu salatayı servis etmeden hemen önce ilave etmelisiniz. Böylece yapraklar diri kalmış olur.
- Salatayı önceden hazırladıysanız, beklettiğiniz salatanın üzerine nemli bir bez örtmeyi unutmayın.
- Salatanızın canlanmasını istiyorsanız, malzemelerinizi yıkadıktan sonra buzlu suda bekletin.
- Salata için sebzeler hazırlandıktan sonra, önce sirke ya da limonu tuzla karıştırıp salatanın üzerine dökmeli, daha sonra zeytinyağı ilave etmelisiniz.
- Daha doyurucu bir salata yapmak istiyorsanız, bir miktar makarna haşlayıp salatanızın içine ekleyebilirsiniz. Mısır, peynir ve ton balığı gibi farklı tatlarla da salatalarınıza renk katabilirsiniz.
Yabancı Mutfaklarda Kullanılan Salata Sosları
Salata çeşitleri için klasik soslar yerine yabancı mutfaklarda kullanılan sosları kullanabilirsiniz.
Winegret Sos
Malzemeler (15 porsiyonluk)
- 6 kahve fincanı zeytinyağı (300 gr)
- 2 kahve fincanı sirke (100 gr)
- 1 çay kaşığı toz hardal
- ¼ çay kaşığı karabiber / tuz
- 2 çorba kaşığı kıyılmış kornişon turşu
- 2 çorba kaşığı kıyılmış kapari çiçeği
Yapılışı
Tüm malzeme karıştırılır, istenildiği zaman kullanılır.
Ravigot Sos (10 porsiyonluk)
Malzemeler
- 3 kahve fincanı zeytinyağı (150 gr)
- 1 kahve fincanı sirke (50 gr)
- 1 çay kaşığı toz hardalؽ çay kaşığı tuz
- 2 çorba kaşığı kıyılmış kornişon turşu
- 1 çorba kaşığı kıyılmış kapari çiçeği
- ½ demet ince kıyılmış maydanoz
- 1 adet katı pişmiş yumurta
- ¼ orta boy domates
Yapılışı
Domatesin kabukları soyulur ve çekirdekleri alındıktan sonra ince kıyılır. Tüm malzeme bir kase içinde karıştırılır.İstenildiği zaman kullanılır.
Rokfor Sos (10 porsiyonluk)
Malzemeler
- 200 ml vinegrot sos
- 75 gr rokfor peynir
Yapılışı
Rokfor peyniri bir kase içerisinde çatalla ezilir.
Vinegrot sos, ezilmiş peynire azar ekleyerek iyice karışması sağlanır.
İstenildiği zaman kullanılır. Gerçek rokfor peyniri çok pahalı olduğu için bu sosta çoğunlukla rokfor peynirinin benzeri olan Danimarka Blö peyniri kullanılır. Rokfor sos, mayonez kullanılmadan, Amerikan usulü, Fransız sosa ezilmiş rokfor peyniri ilavesiyle de yapılır. Bu durumda 900 gr sosa 100 gr peynirle hazırlanır.
Salata Nasıl Servis Edilir?
Doğada bulunan sebzeler, meyveler ve deniz ürünleri gibi tüm yiyecekler çeşitli biçim, boy ve renktedirler. Iyi bir aşçı, salata tabağı hazırlarken bu çeşitlilik ve renklilikten azami ölçüde yararlanmalıdır. Yeşil ve yuvarlak bir brüksel lahanasının yanına çubuk şeklinde doğranmış havuçlar ve tırtıklı parizyen kaşığıyla çıkarılmış dekoratif sarı patateslerle tamamlayarak oluşturulan bir garnitür kendiliğinden tabağa renk ve biçim verir. Yine yeşil sebzeler üzerine oturtulmuş halka patateslerin üzerine yerleştirilen kırmızı yanı üste gelen bir barbunya filetosundan oluşan bir tabak kendiliğinden renk ve dekor kazanır. Örnekler sayılamayacak kadar artırılabilir. Renkli salata malzemesinin yanına eklenmiş bir kiraz domates ile sarı ve beyazın hakim olduğu küçük bir bıldırcın yumurtası yarısı salatayı birden çok renkli ve hoş bir hale getirir.
Bütün bunlarla birlikte esas olanın doğallık olduğu asla unutulmamalıdır. Modern süsleme sanatında, doğal olmayan malzemeye –örneğin gıda boyalarına– hiç yer yoktur. Dikkat edilmesi gereken en önemli kural; bir salatayı yaparken farklı renklerdeki ve farklı dokulardaki malzemeyi bir araya getirmektir. Böylece renk ve doku zenginliği ortaya çıkar. Bir salatayı süslemenin önemini bilmek kadar salatanın hangi esaslardan oluştuğunu bilmekte, onun cazibesini artıracak ipuçları verecektir.
Salata çeşitleri konusu bu şekildeydi. Afiyet olsun.
Kaynak:
- Salatalar ve Salata Sosları – MEB
