Sebze ve Meyveler Nasıl Yıkanmalıdır?

Sebze ve meyveler doğru şekilde yıkanmadığında sağlık açısından tehlike oluşturabilirler. Peki sebze ve meyveler nası yıkanmalıdır?

Sebze ve meyveler üretilirken ne yazık ki, gözle görülemeyen parazit, bakteri, mantar, küf gibi mikroorganizmalardan ya da kimyasal kalıntılardan arındırılamıyor. Bu nedenle sebzeleri temizleme işlemi, tüketicilerin sorumluluğunda.

Sebze ve Meyveleri Yıkamak

Meyve ve sebzeler iyi yıkandığı takdirde, tarım ilacı ve mikroplardan arınır. Bu besinleri iyi yıkamanın ise, bazı püf noktaları vardır.

Bir genelleme yapılacak olursa; sebzeleri bakterilerden arındırmanın en bilindik yolu, sirkeli suda bekletmektir.

Altı bardak soğuk suya iki bardak sirke (1/3 oranında) eklenerek oluşturulan karışımda (maksimum) 30 dakika bekletilen sebzeler, mikroorganizmalardan yüzde 98 oranında arınır. Ancak sirke, tarım ilaçlarına karşı etkili değildir. Bunun içinse meyve ve sebzeleri, akan soğuk su altında bolca yıkamak gerekir.

Besinleri yıkama kadar önemli olan bir diğer unsur ise, kurulamadır; çünkü yıkama işleminden sonra gıdaların üzerinde kalan su, mikropları içerisinde barındıran kirli sudur. Dolayısıyla, kâğıt havlu ya da sebze kurutucusu ile bu suyun da arındırılmasında fayda vardır. Su kalıntılarının meyve ve sebzelerden uzaklaştırılması, hem kirlerin gitmesini, hem de yapılan yemeğin daha lezzetli olmasını sağlayacaktır.

Sebze ve Meyve Yıkarken Yapılan Yanlışlar

“Sebze yıkama suyu” olarak adlandırılan sıvıların içeriğini incelediğinizde, bunlar arasında sirkenin de yer aldığını göreceksiniz. Ek olarak, yağ vb. içeriklerle sebzelerinizi parlaklaştırarak göze hoş gelmesini sağlayabilirsiniz. Bu gibi ürünler zararlı değildir, ancak sirkeli sudan daha fazlasını da yapamazlar.

Sebze ya da meyvelerin sabun ile yıkanması sakıncalı bir yöntemdir. Sabun kalıntıları, gıda zehirlenmesine yol açabilir. Taze besinlerinizi dezenfekte etmek için sirkeli su karışımı oldukça idealdir.

Bilindiği üzere C vitaminin suda çözünme özelliği vardır. Dolayısıyla suda bekletme işlemi, C vitamini bakımından zengin içerikli besinler için pek uygun değildir. Ayrıca yine C vitamini kaybını en aza indirgemek için bu tür besinleri mümkün olduğunca büyük parçalar halinde yıkamaya özen göstermelisiniz.

Sebze Yıkarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Sebzeler, yetiştirme sırasında çamur, toz ve toprağa bulaşır. Ayrıca, tarımda kullanılan çeşitli ilaçlar da, sebzelerin yüzeyinde birikir. Bu yüzden yıkama işlemi, sebzeleri hazırlarken dikkat edilmesi gereken en önemli aşamalardandır. 

• Su, sebzelerde çürümeyi başlatır ve vitaminleri öldürmeye başlar. Bu sebeple yıkanan sebze hemen tüketilmelidir. Sebzeleri yıkama yöntemleri, çeşitlerine göre farklılık gösterir. 
• Kök ve yumrularını kullanacağınız sebzeler, çok topraklı ve çamurlu olabilir. Böyle durumlarda, fırça ile toprağı gidene kadar iyice ovmalısınız. Çok kirli olmayanlarını da, bol temiz su altında yıkayın. 
• Gövdesini kullanacağınız, pırasa ve taze soğan gibi sebzelerin en dış kabuğunu ve köklerini ayıklayın. Ardından temiz, bol su ile iyice yıkayın. 
• Çiçeklerinden faydalanılan sebzeleri, örneğin karnabahar sebzesini, dallarına ayırın. Ilık su dolu bir kabın içinde bir süre bekletin. Suya, bir miktar sirke ilave edin. Sirke, böceklere karşı çok etkilidir. Süzgecin içine alın ve bol su ile durulayın. 
• Meyvelerini kullanacağınız sebzeleri de, kök ve saplarını ayıkladıktan sonra bol su ile yıkayın. 
  Yapraklarını kullanacağınız sebzeleri, kökünden ayırın. Yapraklar azsa, tek tek bol su altında yıkayın. Eğer çok miktarda ise, su dolu bir kaba alın. Sirkeyi burada da kullanabilirsiniz. Süzgece koyup durulayın ve süzdürün. 
• Filiz ve sürgününü kullanacağınız soya gibi sebzeleri, süzgecin içinde bol su altında yıkayın. 

Sağlıklı ve hijyenik yemekler için, yıkama işlemine özen gösterin. 

Şekillerine Göre Gruplandırın

Meyve ya da sebzeleri şekillerine göre de yıkama teknikleri geliştirebilirsiniz.

Orman meyveleri (üzüm, böğürtlen, çilek vb.)

Orman meyveleri olarak gruplandırdığımız bu meyvelerin, kabuksuz olmaları nedeniyle soyulma gibi bir şansı yoktur. Narin yapıları, ovalamaya da müsait değildir. Dolayısıyla her yerinin suyla temas etmesi için saplarından koparıldıktan sonra bir süzgece alınıp, soğuk suyun altında tutularak dezenfekte edilmelidir. Bu işlemin yaklaşık 60 saniye sürmesi, orman meyvelerinin güvenle tüketilmesi için yeterli bir süredir. 60 saniyeden daha az yıkanması ise, zararlı kalıntıların uzaklaştırılmalarını değil, yalnızca yer değiştirmelerini sağlar.

Yapraklılar (lahana, kıvırcık vb.)

Yaprak katmanlarından oluşan ya da kıvırcıktaki gibi kıvrımlara sahip olan sebzeler, akan suda tam temizlenemeyeceği için, yapraklar birbirinden ayrılıp (küçük parçalara ayırmadan), sirkeli suda bekletildikten sonra durulanmalıdır.

Kabuklular (kavun, muz vb.)

Kabuğu tüketilmeyen besinler, genelde yıkanma konusunda en göz ardı edilen besinlerdir. Oysa bu tip besinler tüketilmeden önce soyulma ya da kesilme işlemine tabi tutulur. Bıçakla soyulduğu ya da kesildiği varsayılırsa; kesicinin ilk temas ettiği yer, besinin kabuğudur. Dış kabuk yıkanmadığında buradaki kirlerin doğrudan meyveye bulaşması kaçınılmazdır. Aynı şekilde besinlerin, yeni yıkanan el ile soyulması, kabuktaki kirlerin ele bulaşmasına engel olmaz. Dolayısıyla kabuklu besinler, kesme işleminden önce sebze fırçası ya da kullanılmayan dış fırçası ile yıkanmalıdır.

Kabuksuzlar (elma, biber, şeftali vb)

Kabuksuz olarak adlandırılan besinler, dış yüzeyi soyularak (mümkünse soyulmalı) da tüketilebilen besinlerdir. İyi yıkandığı takdirde kabukla tüketilmesinde de bir sakınca yoktur. Sert yapıya sahip olan besinler yıkanırken fırça kullanılmasında fayda vardır. Yıkama işleminden sonra yine su kalıntıları kâğıt havlu ile alınmalıdır.

Sebze ve meyveleri dikkatli yıkadığınız takdirde, bu besinlerden alınan mikrop ya da tarım ilacı miktarını en aza indirebilirsiniz.