Soğanlı Çiçekler

Soğanlı çiçekler nelerdir? Ne zaman dikilirler? Bakımları nasıl yapılır? Çiçek soğanları nasıl yetiştirilir?

Soğanlı çiçekler çok yıllık bitkiler grubunda yer alır. Bu bitkiler bulundukları ortama uymak için kendilerini koruma altına almışlardır. Bunun için bünyelerinde değişik oluşumlar meydana getirmişlerdir. Örneğin; kışın zorlu, ağır şartlarının yanı sıra yazın yakıcı, kuru günlerini de zarar görmeden atlatmak ve yaşamlarının devamı için gerekli olan besinleri depolamak amacı ile soğan ve yumru adı verilen kök yapıları geliştirmişlerdir. Her mevsim ve yere uygun bir soğanlı bitki mutlaka vardır.

Yazlık Soğanlı Çiçekler: Yıldız (dahlia), gala (callalily), gün güzeli-kaya çiçeği (hemerocallis), glayöl (gladiolus), zambak (lilium), tespih çiçeği (canna), frezya (freesia) bunlara örnektir.

Güzlük Soğanlı Çiçekler: Lale (tulip), kardelen (galanthus), müge (convallaria majalis), safran (crocus sativus), nergis (narcisus), sümbül (hyacinthus), ters lale (fritillaria), çiğdem (crocus), Arap sümbülü (muskari).

Soğanlı Çiçekler Nelerdir?

Lale Çiçeği

Ana vatanı Kazakistan’dır. Türkiye’nin çoğu yerine özellikle Nevşehir ve bölgesine doğal olarak yayılmıştır. Lale soğanlarının dikimleri türlerine bağlı olarak Eylül–Kasım aylarında yapılır. Çiçeklenme zamanı da yine türlere bağlı olarak Şubat–Mayıs aylarıdır. Binlerce türü olmasına karşılık her yıl yeni varyeteler üretilmektedir.

Lale, Liliaceae (zambakgiller) familyasının Tulipa cinsini oluşturan soğanlı, otsu, çok yıllık, süs bitkisidir. Çiçek ve taç yaprakları borumsu görünüme sahiptir. Yaprakları çiçek sapı üzerinde, şerit şeklinde, kenarları ondülelidir. Çiçek sapı 50-60 cm kadar boylanır. Etli ve yeşil 2–8 yaprağı vardır. Sapının üstünde tek bir çiçek bulunur. Nadiren de olsa bir sap üzerinde iki üç çiçek bulunduğu görülür. Çiçekler kokusuz, değişik ve alacalı renklerde olabilir. Çiçek parçaları altılıdır. Kırmızı, sarı ve ara tonlarda renklere sahiptir. Armut formlu olan soğanlar sert, kahverengi kabuk ile örtülüdür.

Zambak Çiçeği

Lilium L. cinsi dünyada yaklaşık 100 kadar türle temsil edilen, Kuzey yarı kürenin soğuk ve ılıman bölgelerinde yayılış gösteren, çoğunlukla türleri kültür edilmiş gruptur. Zambak (lilium) Avrupa, Asya ve Güney Amerika kökenlidir. Çok yıllık, otsu, soğanlı büyük, bol çiçekli bitkidir. Yaprakları ince, uzun, uçları sivri, dipten yukarıya doğru küçülen yapıdadır. Sap 45-50 cm boyundadır ve ucunda çiçekler bulunur. Bir sapta 1-12 arasında değişen sayıda ve borazan şeklinde çiçeklere sahiptir.

Zambak sapının dik olması istenir. Zambak çiçekleri üçlü çanak yapraklara sahiptir. Bazıları keskin kokuludur. Bol tohum verir. Dişi organın boyu erkek organlarla aynıdır. Erkek organlar her bir dairede üç tane olacak şekilde iki daire üzerinde sıralanmıştır. Zambak soğanında besin depo etmek üzere değişime uğramış 50 civarında pulsu yaprak bulunur. Bütün pullar dip tablaya bağlıdır. En içteki pul dibinde büyüme noktası bulunur. Zambak soğanı toprağa dikildiğinde önce aşağıya doğru kök kısmı oluşur. Toprak üstündeki kısımlar sonra gelişir.

Glayöl Çiçeği

Ülkemizde glayöl doğal olarak yetişen ve üretimi en çok yapılan soğanlı, yumrulu, rizomlu süs bitkilerinin başında gelir. Türkçede keklik çiğdemi, kuzgunkılıcı, Alata zambağı, kılıç otu gibi isimlerle de bilinmektedir. Biraz güneş gören yerlerde kolaylıkla yetişir.

Glayöllerin bilinen büyük çiçekli melez olanlarından başka yazın devamlı açan küçük çiçekli doğal bir türü daha vardır. Glayölün bazı türleri Gladiolus communis, Gladiolus segetum, Gladiolus italicumdur. Glayöl, İridacae familyasındandır. Kılıç gibi yassı ve sivri yapraklı, güzel çiçekli, çok uzun ömürlü, otsu bitkidir. Yukarı kısmında çiçeklerinin yer aldığı sapının yüksekliği 1,50 m civarındadır. Çiçekler sapın üstünde öbekler hâlinde bir yanda dizili huni ya da boru biçimindedir.

Sümbül Çiçeği

Afrika’nın tropik kesimlerinde ve Akdeniz kıyılarında yabani olarak yetişen 30 kadar türü bulunur. Çok yıllık, soğanlı, otsu bitkilerdir. 35 cm boylanır. Bahçe sümbüllerinin çoğu mor çiçekli sümbül türünden elde edilmiştir. Yaprakları etli ve şerit şeklindedir. Sümbül çiçekleri, ince ve düzgün yaprak demetinin tam ortasında çıkan bir çiçek sapının ucunda açar. Dik salkımlar oluşturan hoş kokulu ve çansı çiçeklerin renkleri sarı, mavi, mor, kırmızı, pembe ya da beyazdır. Çiçekler yalınkat ya da katmerlidir. Gayet güzel kokuludur.

Nergis Çiçeği

Orta Avrupa ve Akdeniz ülkelerinde yaygın olarak bulunur. Narcissus cinsinden hoş kokulu çiçekler taşıyan 43 kadar soğanlı bitki türü vardır. Ülkemizde doğal olarak 8 kadar türü yetişmektedir. Ege Bölgesi’nde özellikle Karaburun yöresinde yoğun olarak yetiştirilir. Son yıllarda Trakya yöresinde de yetiştiriciliğine başlanmıştır. Çok beğenilen nergislerde melezleme çalışmaları oldukça fazladır.

Mart ayından nisan sonuna kadar olan dönemde çiçeklenen, dayanıklı, soğanlı bir bitkidir. Uzun ve genellikle dar yapraklıdır. Çiçek taşıyan sapları dipten bir arada çıkar ve dik yapılıdır. Çok gösterişli çiçekleri az sayıda, şemsiyemsi dizilişli, kokulu veya kokusuzdur. Çiçek tacı tabak biçiminde, ana rengi sarı olmakla beraber beyaz, portakal rengi veya iki renkli olanları da vardır. Gerek bahçe park bordürlerinde gruplar hâlinde gerekse çayır içlerinde kullanılmaya son derece elverişlidir. Nergisler aynı zamanda kesme çiçek olarak da kullanılabilir. Özellikle kesme çiçeğin pek az olduğu erken ilkbahar aylarında açtırıldığında daha büyük değer kazanır.

Frezya Çiçeği

Anavatanı Güney Afrika’dır. Avrupa’da karanfilden sonra en çok frezya yetiştirilir. Ülkemizde az tanınmakla beraber son yıllarda üretimi artmıştır. Soğanlı, yumrulu ve rizomlu süs bitkileri içinde en çok yetiştirilen bitkidir. İlkbaharda çeşitli renklerle evlerimizi süsleyen güzel kokulu narin bir bitkidir. Güzel kokusu nedeniyle parfüm endüstrisinde kullanılır. Korm (soğanımsı gövde) özelliği bakımından glayöle benzer. Frezya çiçekleri gövdenin sonunda 90 derecelik açıyla yer alan bir başağın üzerindedir. Her başakta 8-10 kandil bulunur. Kandillerin çapı 5 cm kadardır. Frezya bitkisinin ortalama boyu 50-75 cm’dir. Kesme çiçekçilikte uzunluk 35-50 cm, saksı çiçekçiliğinde ise 25-35 cm’dir.

Yıldız Çiçeği

Dalya olarak da bilinen ve gösterişli çiçekleri olan yıldız çiçeği bol güneşli yerlerde yetişir. Papatyagiller familyasından bir bitki olan yıldız çiçeğinin 40’a yakın türü vardır. Anavatanı Orta Amerika’dır. Yıldız çiçeği birkaç ayda çiçek açar. Yumrulu bir çiçektir.

Suyu iyi süzdüren, asitli toprakları sever. Toprağınız uygun değilse elinizdeki toprağa ponza taşı katarak toprağın havadarlığını artırabilirsiniz. Dalyanın yaz ve ilkbaharda en az 5 saat güneşe ihtiyacı vardır. Yeterince güneş almayan bir yere ekmemelisiniz. Saksıda yetiştirecekseniz saksıyı güneş alan bir yere koymalısınız. Yumruları 20 santim derine gömmelisiniz.  Ardından sulayın. Saksıya ya da bahçeye diktiğiniz dalyanın yanına birer destek değneği çakın. Büyüdüklerinde bağlanması gerekir.

Müge Çiçeği

Türkiye’de inci çiçeği olarak da bilinen müge, çiçekli bitkilerin Ruscaceae familyasına dahil cinslerden Convallaria içindeki tek türdür. Çeşitli renklerde olan müge çiçeği yüzyıllar boyunca çok değerli bir çiçek olarak kabul edilmiş ve özellikle düğün törenlerinde gelin çiçeği olarak kullanılmıştır.

Doğrudan güneş ışığı istemez. Dolaylı ışıktan faydalanabilir. Çok fazla soğuk ve sıcak havada bırakma çiçeğin yapraklarına, çiçeklerine ve köklerine zararlıdır. Saksı değişimi iki yılda bir olmak üzere sıcak ayların başladığı zamanlarda yapılmalıdır. Kış aylarında oda sıcaklığı 12 °C nin altında olmaması gerekir. Müge çiçeği bitkisi genellikle yaz aylarında çiçek açar ve çiçeklerini kış aylarına doğru dökerek bir dinlenme sürecine girer.

Gün Güzeli

Anayurdu Kuzey Afrika olan gün  güzeli, çok dallı yapıya sahip bir bitkidir. Bahçenizde, balkonunuzda, saksılarda gün güzeli bitkisi yetiştirebilirsiniz. Nemli toprak seven gün güzeli, gölge ya da sabah güneşinde yetişebilir. Çok fazla sıcaktan hoşlanmaz. Nisan ayında tohumu ekilip, yaza hazırlanabilir.

İç mekânlarda kullanmak için tercih edeceğiniz gün güzeli bitkisi, rengarenk çiçekleriyle, dekorasyonunuza renk katmanıza yardımcı olabilir.

Gün güzeli yazın bol sulanmalı ve belli aralıklarla yapraklarına su püskürtülmelidir. İyi kalitede toprağa bir miktar kaba dere kumu ve yaprak çürüntüsü katarak oluşturulur. İlkbahar ve yaz mevsimlerinde iki haftada bir sıvı gübre verilmelidir. Gün güzeli bol ışık alan, havadar ve güneşli yerleri sever. Ilık ortamları sever. Yazın aşırı sıcaklarında sıklıkla havalandırılmalıdır.