Yırtık Tamiri Nasıl Yapılır?
Yırtık tamiri nasıl yapılır? Dikiş kutusunda hangi malzemeler olmalıdır? Hangi kumaş için hangi yöntem uygulanmalı? Sökük nasıl dikilir?
Çamaşır ve dış giyeceklerimizde meydana gelen sökük, delik gibi bir yere takılma ve bunlara benzer yıpranan yerlerin dikilip kullanma müddetlerinin uzatılmasına onarım denir.
Yırtık tamiri ve sökük nasıl dikilir konusunda Leman Subaşı’nın Kız Enstitüleri için hazırladığı Ev İdaresi adlı kitaptan faydalandık. Leman Subaşı yırtık tamiri konusunda şu bilgileri vermektedir:
Onarım Araç ve Gereçleri
Dikiş kutusunda yüksük, dikiş iğnesi, toplu iğne, mezür, dikiş sabunu, onarılacak eşyanın renginde ve cinsinde dikiş ve teyel iplikleri ile yama parçları, 10 cm kare açık renk bir tarafı kaygan muşamba parçası, çorap tığı ve yumurtası, cetvel bulunmalıdır. İğnelerin ince uzun olup kumaşta kir ve pas yapmamasına, dikiş sabununun leke bırakmamasına, makasların keskin ve sivri uçlu olmasına dikkat edilir.
Onarım Şekilleri
Söküklerin Dikilmesi
Örgü Kumaşın Dikilmesi
Malzemelerinizi hazırlayın. Kumaştaki hasarı tespit edin.Hasarlı bölgeyi işaretleyin. İğne büyüklüğünü dokumanın kalınlığına uygun seçin. İplik cinsinin aynı olmasına dikkat edin. Renklerin uyumlu ve aynı olmasına dikkat edin. İplikleri ürünün görünmeyecek kısımlarındaki fazlalıklardan çekin. İpliklerinizi çekerek hazırlayın. İpliğinize kılavuz iplik geçirin. Kılavuz ipliğe kumaşın ipliğini geçirin. İpliğiniz uzun ise kılavuz ipliği kullanmayabilirsiniz. İpliği hasarlı bölgenin soldan 1 cm kadar ilerisinden başlayarak ilmeklerin arasından geçirin.
İlmeklerin arasından geçirme işlemini hasarlı bölgeden 1 cm daha fazla örerek sağdan iğnenizi çıkartın. İpliğinize düğüm atmayın. İlmeklerin aynı sıklıkta olmasına dikkat edin. Bu işlemi hasarlı kısım onarılıncaya kadar devam edin. İlmekleri 1-2 sıra daha fazla örerek dikme işlemini bitirin. Fazla iplikleri kesin. Başlama ve bitiş yerlerini belli olmayacak şekilde temizlemeye özen gösterin. Hasarlı bölgeyi kontrol ederek onarma işlemini bitirin.
Dokuma Kumaşın Dikilmesi
Malzemelerinizi seçerek hazırlayın. Renk, iplik ve dokuma özelliğine uygun olarak, belli olmayan tamirat yapmaya özen gösterin. İğne büyüklüğünü dokumanın kalınlığına uygun seçin.Hasarı tespit edin. Hasarın çeşidine göre onarma tekniğini seçin. İpliği çekerek tırnağınızla düzeltin. İplik cinsinin aynı olmasına dikkat edin. Çözgü ve atkı iplikleriyle hasarlı bölgedeki renklerin uyumlu ve aynı renkte olmasına dikkat edin. Ürünü daha kolay dikmek için toplu iğne ile sabitleyin. Hasarlı bölgedeki fazla çıkmış olan iplik ve kumaş parçalarını keserek düzeltin.Hasarı daha fazla büyültmeden düzeltmeye dikkat edin. Hasarı 1-1,5 cm mesafeden dokumaya başlayın.
Dokuma kumaşın özelliğine uygun dokuma tekniği seçin. Dokumanın aynı sıklıkta olmasına dikkat edin. Hasarlı bölgeyi büzmeden çalışmaya özen gösterin. Çözgü ipliklerini ürünün görünmeyecek kısımlarındaki fazlalıklardan çekin. Çözgü ipliklerini hazırlayın. İplikleri tırnağınızla çekerek düzeltin. Kumaşın rengine uygun iplik seçin. Kılavuz ipliğe geçirmiş olduğunuz çözgü ipliğini her atkı ipliğinin içerisinden geçirin. Kumaşın dokuma türüne göre atkı ipliklerinden geçirin. Dokumanın aynı sıklıkta olmasına dikkat edin. Başlama ve bitiş yerlerini belli olmayacak şekilde temizleyin. Tamir ettiğiniz bölgeyi çok hafif nemlendirmiş olduğunuz ütü beziyle ütüleyin. Hasarlı bölge 1-2 yıkamadan ve kullanımdan sonra fark edilmeyecektir.
Kuvvetlendirme
Giyecek, çamaşır ve çoraplarda incelmiş en ve boy iplikleri kopmuş yerlere uygulanır.
Yapılışı
- İncelen yerin büyüklüğü saptanır. Kumaşın ters tarafından kendinden daha büyük muşamba parçası üzerine teyellenir.
- Kumaşın boy ve en ipliklerinden birkaç tel hazırlanır. Bu mümkün olmazsa kumaşın rengine, cinsine ve inceliğine uygun başka bir iplik kullanılır.
- Eskiyen yerin boy iplikleri kopmuş ise iğneye boy ipliği geçirilir. Kopan ipliğin 1 cm altından ve 1 cm yan tarafından öteye gidilerek ve bir alt, bir üst yapılarak iplik geçirilir.
- Dönüşler bol bırakılarak ve birinci sırada alt olan iplikler üst, üst olan iplikler alt yapılarak ikinci sıranın ipliği geçirilir. Eskiyen yerin 1 cm ötesinde kadar böylece devam edilir. İplik altına geçirilip tutturulur. Ters tarafından nemli bir bezle ütülenir.
- Kopan iplikler en ipliği ise, iğneye en ipliği geçirilerek aynı şekilde fakat en ipliği yönünden onarılır.
- Eskiyen yerin aynı zamanda hem en, hem de boy iplikleri kopmuş ise boy ve en ipliği geçirilerek kuvvetlendirme yapılır. Kumaşın iplikleri incelmiş fakat kopmamışsa en ve boy ipliklerinden biri veya her ikisi de geçirilerek onarılır.
Örerek Onarma
Kumaşlarda çeşitli sebeplerle açılan küçük deliklere ugulanır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Örülen kumaşın kendi ipliğini kullanmak
- Kumaşı yüz tarafından örmek
- Örgünün sağlam olması için iki üç iplik ötesinden örmek
- Kumaşın kendi örgüsünü kullanmak
- Örgünün büzük ve gergin olmaması için dönüşleri hafif bol bırakmak
Basit ve Düz Örgü
Bir iplik üst, bir iplik alt dokunan örgüye düz örgü denir.
- Onarılacak yerin boy iplik yönü işaretlenir, kendinden büyük muşamba parçası üzerine yüz tarafından teyellenir.
- Kumaşın kendi parçasından veya iç dikişlerinden en boy iplikleri çıkarılarak hazırlanır.
- Önce boy ipliği geçirilir. Deliğin 1 cm gerisinden başlanır. Üstten az, alttan çok alınarak deliğe iki iplik kalıncaya kadar devam edilir. Deliğin iki iplik gerisinden batırılarak 1 cm’lik yere aynı şekilde boy ipliği atılır.
- Bir iplik öteden sökülür. Kopan iplik sayısı kadar boy ipliği atılır.
- Atılan boy ipliklerini bir alt bir üst yaparak, aynı esaslar dahilinde iplikleri geçirilerek örülür.
- Muşamba parçası sökülür, iplik uçları alta çekilerek tutturulur.
- Ters tarafından nemli bir bezle ütülenir.
Şayak Örgüsü
- Aynı esaslar dahilinde boy iplikleri atılır.
- En iplikleri iki alt, iki üst yaparak geçirilir. İkinci sıradan itibaren bir iplik kaydırılarak örmeye devam edilir.
- Düz örgüde olduğu gibi iplik uçları altına çekilip ütülenir.
Fantezi Örgü
Aynı esaslar ahilinde kumaşın örgüsüne benzetilerek örülür. Bunun için kumaşın en iplikleri birer birer sökülerek her sırada kaç alt, kaç üst dokunduğu ve kaç sırada bir aynı boy ipliklerinin alt ve üst yapıldığı tetkik edilir. Bir kağıda not edilerek örgü buna göre uygulanır.
Yamayarak Onarma
Pamuklu, keten, ipekli elbise ve çamaşırlara uygulanır. Onarılan yere kare, dikdörtgen veya yuvarlak şekilde yama konur. Açık veya kapalı dikişle dikilir. Yırtık tamiri için bir diğer yöntem de yama yapmaktır.
Açık Dikişli Yama
- Yırtığın büyüklüğü saptanır.
- Kumaşın tersine yırtık yeri içine alacak büyüklükte yama şekli çizilir.
- Çizilen yerden ve doğru iplik üzerinden kesilir.
- Yamalık parça yalnız iki kenarından 2’şer cmbüyük olarak, doğru iplik yönünde kesilir. Boy iplik yönü teyelle işaret edilir.
- Fazla kesilen kenarlar 1 cm ters tarafına kıvrılarak ütülenir.
- Her iki parçanın tersi tersine, boy iplikleri aynı yönde, kıvrılan kenarla sır sırta getirilerek sağ baştan köşeye kadar teyellenir.
- İkinci kenar da köşeden öbür uca kadar teyellenir. Çok küçük çırpma dikişle dikilir. Köşeler iyice tutturulur.
- Teyeller sökülür. Dikişler açılıp önce tersinden sonra yüzünden ütülenir. Köşede kalınlık yapan fazlalıklar verev olarak kesilip çıkarılır.
- Her iki kenarın dikiş payları 1 cm bırakılıp fazlası kesilir. Küçük ve seyrek sürfile yapılır.
- Tersinden ve yüzünden ütülenir.
Açık dikişli yamalar arzu edildiği taktirde oyulgama da dikişle de dikilebilir. Bu taktirde kapalı dikişli yamada olduğu gibi hareket edilir.
Kapalı Dikişli Yama
Fazla yıkanan kumaşlara uygulanır. Dayanıklıdır. Dikiş payları ters tarafından bastırılarak dikildiği için kapalı yama denmiştir.
- Yamanın şekli saptanır.
- Dorğu iplik üzerinden kesilir.
- Yamalık parça 4 kenardan ikişer cm fazla bırakılarak kesilir. Boy ipliği yönü işaret edilir.
- Her iki parça kenarlarının orta işaretleri alınır.
- İki parçanın tersi tersine, boy iplikleri aynı yönde orta işaretleri karşılaştırılır. Yamalık parça diğerinden 1 cm fazla tutulur. Yamanan parçanın kenarından 1 cm aşağıdan ve orta yerden köşeye doğru teyellenir.
- Teyel yerinden küçük oygulama dikişi ile dikilir. Köşeden diğer kenara dökülecek noktaya gelince son dikiş sağlamlaştırılıp köşe verev kesilir.
- Köşe dönülür. İkinci, üçüncü ve yarım kalan dördüncü kenar aynı şekilde teyyellenip dikilir. Köşeler çıtlatılır.
- Dikiş payı 4 mm kalınlığında kıvrılır. Fazlalıllar kesilir. Teyellenir. Yüzünden görünmeyecek kadar küçük baskı dikişi yapılır.
Sökük nasıl dikilir sorusunun cevabı bu şekildeydi. Yırtık tamiri bu yöntemler kullanılarak yapılabilir. Kolay gelsin.
